Պետական ինստիտուտների անկլավացումը
Նոր ԱԺ-ի գործունեությունը երկրում նոր փուլի մասին է խոսում։ Տպավորություն է, որ Հայաստանի Հանրապետության էջը պաշտոնապես փակվում է։ Նվազագույնը՝ այդ պրոցեսի ընթացքում ենք։
Մեկ տարի առաջ Ճնշող մեծամասնությունը չէր հավատում, որ Արցախի պետության էջն այդքան արագ կփակվի, ու մենք այդքան հեշտ կհարմարվենք։ Հիմա նույնը Հայաստանի պահով է։
Բոլորը և ամեն ինչ՝ պետական ինստիտուտները, հանրային պրոցեսները, էմոցիաները, խնդիրները, որևէ կապ չունեն Հայաստանի Հանրապետության հետ։
Նիկոլ Փաշինյանի հետաքրքրությունը մեկն է՝ սեփական իշխանություն, սեփական կենցաղ։ Եթե նույնիսկ ՀՀ տարածքը սահմանափակվի Երևանի կենտրոնով ու Կոնդի ամառանոցներով, և դա լինի սեփական իշխանությունը պահելու գինը, նա գնալու է դրան։ Փաշինյանն իր խմբակցությանը դիտում է բացառապես որպես քվեաթիվ և թիկնապահ։ Մի դեպքում՝ ապահովեն ցանկացած քվեարկություն, մյուսում՝ հակադարձեն կամ հարձակվեն իր հակառակորդների վրա։ Նա խորապես թքած ունի երկրի, ժողովրդի, իր թիմի, խմբակցության և բոլորի վրա։ Նա պետական ինստիտուտները հընթացս վերածում է անկլավների, որոնք կապ չունեն աշխարհի և Հայաստանի հետ։
ՔՊ-ական մեծամասնություն
Իշխող ուժի մոտ գերիշխում է հաղթածի և «Մեր դեմ խաղ չկայի» մթնոլորտը։ Բայց խմբակցությունն ունի մի քանի շերտ՝ ազդեցիկներ, խելոքներ, հիմնական զանգված, ագրեսիվներ։
Ազդեցիկները և խելոքները հասկանում են, որ ամեն ինչ շատ անորոշ է, և զգույշ են։ Ագրեսիվ հատվածն անձամբ պատկանում է Նիկոլին և ուղիղ կապով կատարում է նրա հրահանգները։ Լայն զանգվածը ամորֆ է։ Իշխող խմբակցության մի հատվածում կա լուռ գիտակցում, որ սա կարճաժամկետ հաջողություն է, և ավելի երկարաժամկետ փուլի համար լուծումներ են պետք։
Այս խմբակցությունը որևէ կապ չունի Հայաստանի հետ, պետության հետ, պետական հարցերի հետ։ Նույն հաջողությամբ այն կարող էր լինել ցանկացած կիսապետության, փլուզված պետության իշխող խմբակցություն՝ անձնական շահ, սուլթանին հավատարմություն։ Սեփական ուղեղն ու սեփական կարծիքը դրված են «airplane mode» ռեժիմի։
Ընդդիմություն
Իրենց կազմում որոշ բավական լուրջ գործիչներ ունեցող ընդդիմադիր խմբակցությունները մոտ են ծուղակի մեջ հայտնվելու ռիսկին՝ դառնալու «կոնտր-ՔՊ»։ Ինչ-որ տեղ սա օբյեկտիվ պրոցես է, որովհետև ստիպված ես պատասխանել մեծածավալ ստերին, հարձակումներին, մեղադրանքներին։ Բայց պետք է լուծումներ գտնել (որոնք, ի դեպ, կան) այդ ծուղակից խուսափելու համար։ Իսկ ո՞րն է ծուղակի էությունը. շատերի, այդ թվում՝ լայն շերտերի համար, հաճելի է տանը նստած՝ լսել ագրեսիվ խոսող ընդդիմությանը, բայց դա չի բերում ռեալ կոնսոլիդացիայի, քաղաքական կապիտալի և քաղաքական հեղինակության բարձրացմանը։ Հայաստանի 30-ամյա քաղաքական փորձը բոլոր փուլերում ապացուցել է դա։
Աննորմալ վիճակ՝ անհաշվարկելի հեռանկար
Իրավիճակը Հայաստանում աննորմալության մոտ է։ Կորսված տարածքներ, պարտված պատերազմ, զոհաբերած սերունդ, հնարավոր նոր պատերազմ, ռազմական գործողություններ Երևանից քիչ հեռու ու այս ամենի ֆոնին՝ համատարած անտարբերություն։
Հայաստանի պետական ինստիտուտները Հայաստանի պետության հետո որևէ կապ չունեն։ Հանրային տրամադրությունները Հայաստանի պետության հետ որևէ կապ չունեն։
Սա վարչապետ է, սա ԱԺ է, սա կառավարություն է, սա հանրություն է ցանկացած աֆրիկյան կիսապետության։
Միակ իրական բանն այսօր ադրբեջանական ագրեսիայի վտանգն է, նոր, խայտառակ պայմանագրերի կնքումը։
Ինչի՞ կբերի պատմական այս աննորմալ վիճակը, այս պահին շատ բարդ է ասել։ Բացի օբյեկտիվ ծանր դրությունը, որի մեջ հայտնվել ենք, իրավիճակը բարդանում է նաև իշխող քաղաքական ուժի ինֆանտիլ և միաժամանակ մանիպուլյատիվ բնույթի պատճառով։ Նրանց որևէ խոսք հնարավոր չէ որպես հիմք ընդունել, և նրանց որևէ գործողության հասունության ու խելամտության վրա հնարավոր չէ հույս դնել։ Սա մեզ զրկում է դասական քաղաքական հաշվարկի որևէ հնարավորությունից։Միակ բանը, որ այսօր առողջ ուժերը կարող են անել, ողջամտությունը պահպանելն է՝ այն ենթադրությամբ, որ աշնանը մեզ այն պետք է գալու, ու այդ ողջամտության հենքի վրա նոր լուծումներ ու քայլեր առաջարկելն է։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ